Ik zie jou

En ineens scheen de zon en was de lente begonnen. Hongerig naar deze warme stralen, ging ik op onze vlonder liggen aan de vijver en het slootje bij ons huis. Mijn melkwitte blote armen en benen heel onwennig in de felle zon, moet ik zeggen, nog maar een paar dagen geleden bedekt door dikke kleren.
Het was fijn en ontspannen, daar op de vlonder; de eendjes zwommen vlakbij en kwaakten. Ik vind het altijd zo leuk als ze kopje onder gaan, met hun staartjes in de lucht, op zoek naar eetbare plantjes op de bodem. Weinig eetbaars, nu nog.
Ik lag wat te dommelen en voor me uit te staren. Midden op de dag, een dinsdag. Voor mij een drukke werkdag waarop er van alles moet en mijn mailbox vol zit. Maar ik dacht: dat kan nog wel even wachten. Er moet altijd van alles, dat zit niet op een uurtje. En net dit uurtje in de zon, met de eendjes, laadt me op.

Ik moest denken aan een term die ik laatst gelezen had in een essay van Stine Jensen: ‘maatschappelijke aandachtsstoornis’. De filosoof Buying-Chul Han sprak in zijn boek ‘De vermoeide samenleving’ van een maatschappij die zich voortdurend laat opjagen en regelrecht afstevent op een collectieve burn-out. De technologie speelt daarin een dominante rol. Die leidt tot zowel de fixatie van het ik – waarbij alles draait om het zelf, om gezien worden – als tot een ik dat vermoeid is, omdat het niet meer goed kan rusten of zich kan concentreren. En dat maakt de liefde uiteindelijk onmogelijk, stelt Han: want de liefde draait juist om het werkelijk zien van de ander. Om aandacht.

Dat vind ik een interessante koppeling: dat de technologie leidt tot een fixatie van het ik ‘zie mij, like mij’, als tot een vermoeid ik, dat niet meer goed tot rust komt en uiteindelijk de liefde onmogelijk maakt. Ik herken dat wel, dat continu online zijn energie slurpt. Steeds impulsen die binnenkomen, doorgaand bereikbaar, het dwingende appèl daarvan. Maar ook de verleiding om op zogenaamde ‘tussenmomenten’ even je mobiel te pakken of je laptop, ter ontspanning, maar we rusten er niet van uit. Het steelt onze aandacht en doorbreekt een bepaalde concentratie en aanwezigheid.

En dat maakt de liefde uiteindelijk onmogelijk, stelt Han: want de liefde draait juist om het werkelijk zien van de ander. Om aandacht.



Daar sprak ik onlangs nog over op mijn lezing ‘Ode aan de liefde’. Hoe wezenlijk aandacht is, voor wat je doet en voor wie je lief is. En hoezeer dat steeds schaarser wordt. Er zijn zoveel begoochelingen in ons leven die ons verleiden. Onze aandacht is een kostbaar goed geworden. We hebben maar een bepaalde portie van aandacht en voor we het weten geven we die weg aan dingen die vluchtig zijn, dwingend, of verslavend. Dat geeft een gevoel van ongenoegen, uiteindelijk niet vervuld, maar vermoeid. Omdat het niet verbonden is met de verlangens van onze kern, met de liefde.

In de liefde draait het om aandacht. Een arm, een blik, een oprechte vraag, een gesprek, een aanraking, een wandeling samen, op een bankje met een glas wijn, wat het ook is, het maakt niet uit, als er maar een moment van aandacht is. Dat is iets anders dan naast elkaar naar een scherm zitten kijken. Het klinkt bijna banaal, maar het is niet meer vanzelfsprekend. Dat we mobiels uitzetten als we samenzijn, dat we ons niet laten storen. Dat we niet bezet zijn in ons hoofd, elders met onze gedachtes terwijl we in contact zijn. Voorbij de ik-fixatie. Dat we ruimte maken, al is het maar even, voor de ander. We willen allemaal graag gezien en gekend worden.

Wie zijn huwelijk goed wil houden, moet zich oefenen in aandacht geven. (Of een gemeenschappelijke vijand zoeken), vervolgt Stine Jensen.

Geestig, dat van die gemeenschappelijke vijand. Maar laten we voor de aandacht gaan. Het fijne is dat het oefenen in aandacht geven zo dichtbij ons ligt, er hoeft helemaal niets groots voor te gebeuren. Het is vooral stoppen met de begoochelingen en het onbenullige, en dichtbij kijken, naar wat ons lief is. Naar wie ons lief is en zeggen: ik zie jou.

 

Marthe van der Noordaa

Relaties zijn ingewikkeld

‘Relaties zijn ingewikkeld en het is heel logisch dat jullie hier zijn’, zeg ik vaak bij een eerste kennismaking in mijn coachingspraktijk. Gelukkig is er inmiddels wel wat veranderd rondom relatiecoaching. Je hoeft niet meer heel erg in crisis te zitten om in coaching te gaan samen. Mag, maar hoeft niet.

Relaties zijn ingewikkeld omdat je beide een rugzak draagt met persoonlijke inhoud van levensjaren voornamelijk gevuld in de tijd voor de relatie. Een rugzak vol mooie ervaringen en herinneringen maar ook met strubbelingen, pijn, teleurstellingen, kwetsuren, frustraties en terugkerende persoonlijke thema’s.
Onderdeel van deze levensbiografie is onze ‘liefdesbiografie’. Met al onze mooie, lelijke, pijnlijke, allesverslindende of teleurstellende ervaringen in de liefde. En dat begint al heel vroeg: hoe er thuis wel of geen liefde was, hoe het werd geuit, of er aanraking of koestering was, het gemis, of juist de verstikking. Vervolgens het al dan niet aangaan van de eerste vriendjes, vriendinnetjes, hopeloos verliefd, afgewezen, vol erin of juist niet gedurfd. En daarna dat de verschillende relaties of huwelijken zo anders uitpakten dan je had gehoopt etc.

Al die ervaringen uit onze liefdesbiografie leiden tot bepaalde denkbeelden en conclusies: ‘Als ik me zus of zo gedraag krijg ik liefde.’ Of: ‘Ik ga me niet nog eens zo openstellen’ Of: ‘Sleur hoort erbij’ ‘Seks en liefde gaan niet samen’ of: De ware liefde is niet voor mij weggelegd’ etc. Vanuit die denkbeelden geven we richting aan ons leven; vanuit een bepaalde angst, achterdocht, teleurstelling, overtuiging kijken we naar de liefde, naar een geliefde, en daar hoort bepaald gedrag bij. En dat onvrije gedrag komt regelmatig in de relatie terecht, met alle gevolgen van dien. Heel logisch dat dat gebeurt.

En dan kom ik in het vizier, meestal met goed nieuws: ‘Het goede nieuws is dat jullie probleem niks met jullie relatie te maken heeft en niks met de liefde, maar met jullie persoonlijke rugzak.Veroordeel niet waar jullie in zitten, en vooral: geef elkaar niet de schuld, maar richt je blik op je rugzak.En dan pakken we voor een deel de rugzakken uit, zodat helder wordt wat bij wie ligt, en er weer ruimte komt in het midden voor de liefde.

Bovendien komt er, in het zichtbaar maken van ieders diepere levensthema, meer ontroering vrij voor elkaar. Meer mededogen voor de pijn en de worsteling van de ander. En dat is van belang want dat wordt nog wel eens vergeten: dat je partner ook worstelt en lijdt aan zijn of haar persoonlijke thema’s. We zijn vaak niet zo lief voor onszelf (en de ander) op dat gebied. Lief voor de kwetsuren en de kwetsbaarheid.
Vooral het succes en het slagen staan in de etalage. Het vergelijken en moeten voldoen aan hoge verwachtingen leidt tot een bepaalde verharding. Als de worsteling en de kwetsbaarheid niet worden veroordeeld, maar er openlijk bij mogen horen in een relatie, wordt het zachter.

En dan ga je merken dat je meer gaat houden van wat er wel is. Niet steeds gericht op wat er nog ontbreekt, wat tekortschiet of erbij zou moeten, maar op wat er wel is.
Daar bloeit de liefde van op.

 

Waar was ik toen je me nodig had?
doof in mijzelf gewikkeld
blind voor de wereld
wat op me afkwam
stootte ik af
in hart en navel dacht ik
IK

En nu jij die binnenkomt
ik open als een bloem
een oester een deur
word van ik tot wij

Remco Campert

 

relatiecoaching

Onverschrokken liefde

Valentijnsdag is de dag waarop geliefden elkaar extra aandacht geven met bloemen, cadeautjes, of een kaartje. Op mijn lezingen wordt meestal wel duidelijk dat ik een groot voorstander ben van iedere dag Valentijnsdag; je geliefde aandacht geven..doe dat vooral dagelijks! Want wat is er fijner dan een kus, een aai, een compliment, een goeie grap, een onverwachts gebaar en oprechte aandacht van je geliefde te midden van de dagelijkse sores?

Los daarvan was ik wel benieuwd naar het hoe en waarom van Valentijn en van 14 februari? Ik kwam het volgende tegen:
In 496 riep Paus Gelasius 14 februari uit tot de dag van de heilige Valentijn. Maar er was in die tijd verder geen enkel biografisch gegeven over hem bekend. Wel deed er een legende de ronde over een jong paar dat bij bisschop Valentijn kwam met het verzoek hen te trouwen. De man was een heidense soldaat, de vrouw een christen. Valentijn vond de liefde zwaarder wegen dan de wetten van de keizer, en huwde het stel. Al gauw kwamen meer paren met hetzelfde verzoek. Hij werd aangegeven en gearresteerd. Toen hij voor de keizer moest verschijnen, probeerde hij die te bekeren. Claudius voelde zich beledigd en liet Valentijn martelen en onthoofden. Dat gebeurde op 14 februari, maar welk jaar het was, is onduidelijk. Voordat het vonnis werd uitgevoerd, zag Valentijn nog kans het dochtertje van de gevangenisbewaarder een briefje toe te stoppen: ‘Van je Valentijn’, stond erop.

Niet zo heel romantisch, 14 februari als de dag waarop Valentijn gemarteld en onthoofd werd (toegegeven: dat briefje voor de dochter dan weer wel). 
Maar wel heel mooi dat deze bisschop Valentijn de liefde zwaarder liet wegen dan de wetten, en daarvoor bleef staan, ook als dat betekende dat de dood erop volgde.

Heel in de verte herken ik daar wel iets van: op een goed moment in mijn leven was het een besluit dat ik de liefde erkende als een belangrijke levensbehoefte en niet als een prettige bijkomstigheid. Ik wilde er vol voor gaan. Vanaf toen was duidelijk dat als het niet goed ging in mijn liefdesrelatie, het niet goed ging met mij. Dan wist ik dat er werk aan de winkel was: niet denken dat het wel vanzelf overgaat maar bespreken, eerlijk zijn over mijn verlangens, niet zwichten, blijven zoeken, benieuwd ook naar zijn motieven, onthechten en onbevooroordeeld kijken en echte aandacht geven, dat soort zaken. Ik heb het bovenaan mijn lijst van ‘heel belangrijk’ gezet, wat betekent dat ik het standvastig moet uithakken in mijn dagelijkse drukke leven, waar zoveel dingen altijd weer strijden om aandacht. Een onverschrokken keuze.

Aan het slot van mijn boek ‘Een schat aan liefde’ schrijf ik: De schatkamer van je relatie is goed gevuld. De kunst is nu om die schatten te koesteren en aan te blijven spreken. En je niet te laten leiden door de waan van de dag, door de onbenullige dagelijkse gewoontes of dwingende activiteiten die strijden om voorrang. Wat kan nou belangrijker zijn dan de liefde? Ik kan niks bedenken.

Fijne Valentijnsdagen door het jaar heen! En veel plezier met het uithakken van jouw schat aan liefde.

In de maand februari krijg je een kaartenset kado bij mijn boek (om degene die je liefhebt 6 keer een kaartje te sturen).

Onverwoestbare liefde

Mijn tour d’Amour door het land is ten einde gekomen. Afgelopen weekend was ik in Amsterdam, voor het laatst op pad met mijn boek ‘Een schat aan Liefde’. Niet dat ik stop met lezingen geven over de liefde, maar zo gericht met mijn boek onder mijn arm het land door en langs boekhandels, dat stopt nu.

Ik heb er heel erg van genoten, het uitwisselen over de liefde en het contact met de mensen. De openheid en intimiteit, die het onderwerp oproept, het raakt me steeds weer: we hebben veel uitgewisseld en er zijn veel vragen gesteld, met alle kwetsbaarheid, maar ook met veel humor en passie. En soms ineens zat er iemand te huilen, ook dat was helemaal okay want wie herkent niet de pijn die gepaard kan gaan met de liefde?
Het stemt me vrolijk en dankbaar dat ik op zoveel plekken mijn verhaal heb mogen doen en dat mensen na afloop tegen me zeiden dat ze weer zin hadden gekregen in de liefde, dat ze het kwijt waren, of er niet meer in geloofden, maar door mijn lezing (of mijn boek) weer positief gestemd waren.
Dat is toch waar het om draait, vind ik: het besef dat de liefde een overweldigende kracht heeft die door je heen komt als je je ervoor opent. Hoezeer we ook vergeten, hoe druk we het ook hebben, hoe vaak we ons afwenden, hoeveel ruzies we ook mogen maken, hoe teleurgesteld we kunnen zijn; de liefde zelf blijft onder alles onverwoestbaar mooi aanwezig. Wachtend op de uitnodiging, op zoek naar de opening om te kunnen stralen, om te kunnen schitteren.

Er zijn veel zaken die de liefde kunnen toedekken of doen vergeten. We dragen allemaal persoonlijke bagage mee: kwetsuren die zijn opgelopen, angsten, teleurstellingen uit het verleden, complexe samenstelde gezinnen etc. Dat neem je allemaal mee de relatie in en voor je het weet gaat dat drukken op de liefde. En soms is het zo zwaar dat de liefde eraan bezwijkt. Daarom is het zinnig om te ontwarren wat ieders persoonlijke bagage is, om te zien wat ieders aandeel is los van de ander (zie de leerweg in mijn boek), zodat de liefde in het midden weer ruimte en vrij spel krijgt. Je gaat dan weer merken dat er veel meer is dan je dacht: er ligt een schatkamer te wachten. Op jou, op mij. Schatten die klaarliggen om opgedelfd te worden. Iedere dag, ononderbroken schittering van liefde.
Veel geluk daarmee!

Mocht je hier gericht mee bezig willen zijn: in het najaar geef ik samen met mijn man Bas Klinkhamer, een inspiratietraject rond de liefde: Schatkamer van de liefde.

Mooi liefdesliedje op 3FM van Dena (vriendin van mijn dochter): Little Song

Ontwapenen

In mijn vorige post zei ik dat ik zo blij was dat ik weer ruimte had om te lezen. Dat genieten is nog volop gaande. Ik heb bij mijn boekpresentatie allerlei leuke boeken gekregen over de liefde, waaronder een prachtig sprookje ‘Het verhaal van de bamboesnijder’. Om eerlijk te zijn ben ik niet zo’n fan van sprookjes, omdat ik ze vaak zo slecht geschreven vind (hoop dat ik geen mensen beledig). Maar dit sprookje is mooi en vernuftig geschreven en gaat over het hartstochtelijk verlangen van een aantal prinsen naar de onbereikbare dochter van de bamboesnijder. Ik lees meestal in drie of vier boeken tegelijk, en een sprookje kan daar prima bij.
Zo ben ik ook nog steeds aan het lezen in ‘Dit wil je weten’, een verzameld werk waarin verschillende wetenschappers en kunstenaars gevraagd werd ‘Welk inzicht uit je vakgebied kan anderen helpen in het dagelijks leven?’ Mijn oog viel dit keer op een uitspraak van Ricky Koole, actrice en zangeres.

‘Als je het toneel opkomt, moet je proberen te ontspannen. De controle loslaten en jezelf laten zien. Desnoods met een misser als resultaat. Door jezelf te laten zien, in alle openheid, geef je ook de mensen tegenover je de mogelijkheid zich te openen. Je maakt communicatie mogelijk.’
Dat vind ik mooi gezegd: door jezelf te laten zien, geef je de mensen het vertrouwen om zich te openen. En dat leidt tot communicatie. In mijn boek Een schat aan Liefde spreek ik daar ook over: door jezelf te laten zien, door te geven, leg je verbinding en komt er iets op gang (communicatie, contact). Een gevende beweging opent en schept verbinding.

‘Je moet proberen je zo snel mogelijk over te geven, je gêne overboord te gooien. Je niet wapenen op spannende momenten, maar juist ontwapenen’, vervolgt Ricky Koole.
Op spannende momenten gaat het erom dat je de controle loslaat en je overgeeft. Niet wapenen, maar ontwapenen. Terwijl alles in je lijf zich op spannende momenten juist schrap wil zetten, werkt het ’t beste om een tegenbeweging te maken. Op spannende momenten ontspannen.

Heel herkenbaar en zinnig: ik ben op dit moment op Tour d’ Amour door het land en geef lezingen op onbekende plekken met uiteenlopend publiek. We spreken over de liefde, wat heel leuk is maar ook kwetsbaar en voor sommigen mensen omgeven met teleurstelling en pijn.. En dan gaat het erom dat ik ontspan, en mezelf laat zien. Dat ook ik, wat betreft de liefde, regelmatig met lege handen sta. Het blijft me overweldigen. En ik blijf me eraan overgeven. Zowel in het contact met de mensen op mijn Tour, als met mijn geliefde, nog steeds na 28 jaar. Niet wapenen, maar ontwapenen. Mooi motto.
Graag tot een volgende ontmoeting.

Tour d’Amour

De kracht van geven

Vorig jaar rond deze tijd schreef ik ook over geven op mijn blog, onder de titel ‘Heerlijk avondje’. Het is een thema dat voor mij zo verbonden is met de maand december: kadootjes geven met Sinterklaas en Kerst, maar ook het doneren aan acties en goede doelen, met programma’s als Serious Request voor de deur.
Onlangs gaf ik een lezing in Utrecht en ging ik vooraf even eten aan de Oude Gracht. Op tafel van de bistro stond een klein kaartje met daarop de tekst: ‘EET MET JE HART, samen ben je niet alleen.’ Een oproep om bij het afrekenen € 1 bij te dragen voor kwetsbare ouderen, zodat die elkaar kunnen ontmoeten en samen eten. Een kleine moeite en een groots initiatief.
Niet lang geleden hoorde ik nog op de radio dat Nederland een van de meest gulle landen is, wat betreft doneren. Ik snap dat wel. Uit onderzoek is gebleken dat we daar gelukkig van worden: niet zozeer onszelf maar de ander blij maken en bijdragen aan het geluk van de ander. ‘Geluk is het gevoel hebben dat je voor iemand iets betekent,’ was de uitkomst van een onderzoek aan de KU Leuven naar het welbevinden van achtduizend Vlamingen.

In mijn boek ‘Een schat aan Liefde’, besteed ik ook aandacht aan de waarde van geven voor je relatie. Door te geven, deel je wat je hebt, het geeft een rijk gevoel. Afwachten en willen krijgen geeft een gevoel van tekort.

Je vindt liefde niet door zelfstandig te blijven, maar door jezelf te geven.
Ad Verbrugge

We kennen allemaal de wens dat we hopen dat de ander ons gelukkig maakt. En we weten ook allemaal dat dat niet gebeurt, dat er geen prins of prinses bestaat die ons leven fijn maakt en het geluk brengt waar we al zo lang op zitten te wachten. Het is een kinderwens, die al snel overgaat in willen dat de ander aanvoelt hoe het met je is en je geeft wat je nodig hebt. En als dat niet gebeurt ben je teleurgesteld, in de ander en in de liefde. Iets willen krijgen en afwachten veroorzaakt een gevoel van tekort, want de ander zal het verkeerde geven of op het verkeerde moment. Hoe kan de ander raden wat je nodig hebt en hoe het met je is, als je op jezelf gericht blijft? Wat Verbrugge ‘zelfstandig blijven’ noemt, want dan kan er geen verbinding plaatsvinden.

Om hieruit te komen is het het beste dat je zelf het heft in handen gaat nemen. In plaats van te wachten tot de ander inlost waar jij zo naar verlangt, ga je dat zelf inzetten. Je wordt weer bouwmeester van je eigen geluk. Door jezelf te geven: je verlangens, je overpeinzingen, je spontane ideeën, complimenten, ontdekkingen, noem maar op. Er is zoveel te delen en te geven. Door dat te doen, leg je verbinding en komt er iets op gang; het gaat stromen tussen jou en de ander. Een gevende beweging opent en schept verbinding. Je beweegt naar de ander toe.

‘Je kunt de ander ieder moment gelukkig maken,’ zei de boeddhistische meester Jigme Losel Wangpo tijdens een openbare les, ‘dat is een hele andere weg die tot succes en rijkdom leidt. Op jezelf gericht zijn, levert niet veel op, dat is het korte termijn geluk. Waarover ik hier spreek is het oneindige geluk, dat je bereikt door onvoorwaardelijk te geven.’
Als je onvoorwaardelijk geeft, krijg je contact met de bron van liefde, met de enorme rijkdom daarvan. Dan ervaar je dat er meer dan genoeg is! Het één versterkt het ander, en dan weet je echt niet meer wat van jou en wat van de ander kwam. Als je onvoorwaardelijk geeft, gaat het vanzelf stromen in je relatie, je wordt er beiden rijker en voller van.

Hele fijne decembermaand, met een jute zak vol liefde te delen.

Ik steun ze graag: http://www.eetmetjehart.nl

De schoonheid van het verval

Omdat ik tijdens het schrijven aan mijn boek zo ondergedompeld ben in de liefde en relaties, zie ik om mij heen eigenlijk alleen nog maar foto’s, tv-programma’s en artikelen rond dat onderwerp. Het is toch een vernauwing waar je in terechtkomt, waarbij je alles door de bril van de liefde gaat zien. En dat is zeker niet altijd een roze bril.
Zo las ik een tijdje geleden in een bijlage van de Volkskrant een interview met schrijfster Maria Goos over de breuk met acteur Peter Blok, met wie ze dertig jaar een relatie heeft gehad. Ik was verrast door de openhartigheid van Maria over dit persoonlijke verlies in haar leven. Ik heb vaak bij dat soort interviews dat ik me een beetje schaam: ‘Wat heb ik hiermee te maken, dit is zo privé?’ Maar dat gebeurde dit keer niet. Ik werd geraakt door de mooie en rake dingen die Maria erover zei, zoals:
‘Ik heb altijd gedacht dat Peter nog wel eens heel erg seks, drugs en rock ’n roll zou gaan doen. Maar ik had nooit gedacht dat hij zou ophouden van mij te houden. Dat heb ik nooit kunnen vermoeden. Er moet haast wel een hele grote noodzaak zijn want dit heeft bij heel veel mensen heel veel verdriet veroorzaakt. Blijkbaar was het een onontkoombare stap die moest worden gezet.’

Peter Blok heeft haar verlaten voor de twaalf jaar jongere Tsjitske Reidinga. Dat fascineert me, ook omdat ik het vaker om me heen zie gebeuren. Het cliché van de man die rond zijn vijftigste voor een (veel) jongere vrouw kiest en aan een volgende ‘leg’ begint. Wat is dat? Wat zit daarachter?
Rond de vijftig zijn vaak de meeste kinderen uit huis en blijf je samen over. Er breekt een nieuwe fase aan; er zijn minder impulsen, zorgen en afleidingen van buitenaf. Je wordt meer op jezelf teruggeworpen en je zult uit een ander vaatje moeten gaan tappen, alleen maar ook samen.
Bij een jonge vrouw (met jonge kinderen) hoef je dat niet bij jezelf aan te boren: de impulsen en het nieuwe leven blijven van buiten komen. Je begint opnieuw, maar eigenlijk is het niet nieuw want je gaat opnieuw beleven wat je al kent. Je gaat nogmaals dezelfde fases doorlopen met een tweede leg.

In mijn boek Een schat aan liefde spreek ik over de verschillende fases in de relatie: de opbouwfase, de fase van ontwikkeling, de creatiefase en de spirituele fase. Hier betreft het de spirituele fase waarbij je elkaar stimuleert om je eigen ontwikkeling door te maken, om diepere lagen in jezelf aan te boren. Je bent toegewijd aan de groei van de ander, omdat je beseft dat groei tot zuivering en vrijheid leidt. Je kunt elkaar meer en meer gaan liefhebben vanuit vrijheid.
In mijn coachingspraktijk merk ik dat vrouwen die spirituele fase makkelijker aangaan; ze hebben een onderzoekende inborst en zijn benieuwd naar wat er van binnen leeft en wat zich wil ontwikkelen. Mannen hebben daar meer angst voor, ze komen veelal pas tot zelfreflectie en persoonlijk onderzoek als er een dringende impuls of crisis van buitenaf is.

Ook krijg je in deze fase te maken met verval; fysiek ongemak, kwaaltjes, blessures, pijn aan gewrichten, rimpels, kaalheid. Bewegen is geen keuze meer maar noodzaak. De geest blijft jong maar fysiek gaat alles achteruit. De dood komt dichterbij, ook dat is samen ouder worden. Dat is uiteraard angstig en het kan zijn dat de angst voor het verval de man in de armen van een jongere vrouw drijft (andersom komt natuurlijk ook voor, denk aan Heleen van Rooyen, maar dat is een ander artikel). Als deze angst voor het verval echter wordt erkend en onderzocht, is er ook schoonheid in te vinden. Omdat je de beperkingen accepteert, richt je je op de werkelijkheid, op dat wat dichtbij is. Je gaat meer in het moment leven en je wordt milder en ontvankelijker voor een andere schoonheid van het leven. Kleine mooie dingen vallen op en ontroeren. Het is een intensere beleving van wat er is in plaats van het hunkeren naar wat er niet is. In de acceptatie is er minder bewijsdrang en meer overgave. Ook aan elkaar in de relatie.

‘Waarom is verliefdheid een gif voor de relatie waar je in zit, terwijl je dertig jaar gelukkig was?’ vraagt Goos zich af. ‘Het verschrikkelijke is dat zo’n grote liefde verloren is gegaan. Dat zeggen de kinderen ook: ‘Het ergste hieraan is dat blijkbaar ook een goed huwelijk naar de klote kan gaan.’ Dat is een grote teleurstelling. Maar ik heb absoluut geen hekel aan mannen gekregen, daarvoor houd ik teveel van mannen.’

De kracht van de liefde is gelukkig sterker. In al haar breekbaarheid komt ze heel krachtig over in dit interview.
Ze doet me denken aan een andere sterke vrouw: Isabelle Allende. Ik hoorde haar onlangs spreken in een TED talk ‘How to live passionately no matter your age’. Ze is 71 jaar en omarmt de vrijheid, de lichtheid en spiritualiteit van de levensfase waar ze inzit. En bij dat alles neemt haar passie absoluut niet af, dat is het mooie, de passiecellen kunnen ongeacht de leeftijd geactiveerd worden. Zie haar erotische fantasie over Antonio Banderas.

TED talk Isabelle Allende