Fluistering

Mijn opa had een vlinderverzameling, een muntenverzameling en een in mijn ogen zeldzaam grote schelp, en ik was dan ook blij toen hij op een goede dag dichter bij ons in de buurt kwam wonen. Nu kon ik na school op mijn fiets naar hem toe, om naar de munten te kijken (de opgeprikte vlinders liever niet) en de zee in de schelp te horen. Kennelijk deed ik dat liever dan met een vriendin spelen of touwtje springen en elastieken op straat, wat ik ook echt leuk vond in die tijd. Maar dit ging voor.

Als ik binnenkwam zette mijn opa thee, ik ging dan alvast bij de kist staan en bekeek de munten die in kaarsrechte rijen waren uitgestald. Munt voor munt, ging ik ze af. De verschillende groottes, wat er opstond, en welke bij welke hoorden.
Dan dronken we zwarte thee, meestal met een blokje oude kaas erbij (ik geloof niet dat mijn opa ooit koekjes in huis had). En dan kwam het moment dat mijn opa zei: ‘pak ‘m maar.’ Ik liep naar het vitrinekastje en haalde heel voorzichtig de grote blauwwitte porseleinen schelp tevoorschijn. Mijn opa hield ‘m eerst tegen zijn eigen oor, dan knikte hij, en vervolgens hield ik ‘m tegen mijn oor. Wat vond ik dat mooi; eerst de spanning of er wel iets te horen zou zijn en dan heel in de verte het zachte geruis waar ik, hoe langer ik luisterde, de zee in herkende. En dan zei ik er iets over: dat de zee ver weg was dit keer, of juist dichtbij omdat hij wild was, soms was het de blauwe zee met de zon, soms de grijze zee in de winter… Ik kon er heel lang naar luisteren, tot mijn oor gloeide. Daarna legde ik de schelp voorzichtig terug.

We dronken nog een kop thee, en ik herinner me goed de stilte die er toen was, daar in de woonkamer van mijn opa. Zo anders dan voordat ik in de schelp had geluisterd.
En dan ging ik weer, opgetogen en gerustgesteld, terug naar de drukte in mijn straat.

Dit alles kwam in heldere penseelstreken voor mijn geestesoog door een tekst die ik tegenkwam van Julian Barnes uit ‘Het tumult van de tijd’:
De kunst is de fluistering van de geschiedenis, die boven het tumult van de tijd te horen is. (-) Wat kon er tegenover het tumult van de tijd worden gezet? Alleen de muziek die in onszelf zit –de muziek van ons wezen-, die door sommigen wordt omgezet in echte muziek. Die tientallen jaren later, als ze sterk, echt en zuiver genoeg is om het tumult van de tijd te overstemmen, wordt omgezet in de fluistering van de geschiedenis. Dat was waar hij (componist Dmitri Sjostakovitsj) aan vasthield.

Het vaste ritueel in mijn kleine leventje van het bezoek aan mijn opa was belangrijk voor me. Achteraf kan ik zeggen dat het mijn manier was om voorbij het tumult te gaan, om gehoor te geven aan een onbestemd verlangen naar iets diepers, een diepere fluistering. Opmerkelijk was dat we amper spraken bij deze terugkerende bezoekjes, net zomin als ik er met anderen over sprak. Dat verraadt voor mij ook de waarde ervan, het breekbare van zo’n fluistering, het diepere verlangen van mijn wezen.

Alleen de muziek die in onszelf zit –de muziek van ons wezen-, kan tegenover het tumult van de tijd worden gezet, zegt Barnes. Mooi vind ik dat, en zo actueel. Wat moeten we anders in deze rare tijd? De muziek van ons wezen zit in ons allemaal; het is doen waar je hart naar uitgaat, doen wat van waarde is voor je, echt en oprecht. Dwars door al het tumult heen, voorbij alle angst, ruis, geschreeuw, gelonk van de media, populistisch geroep van politici, gemanipuleer van commerciële zenders, dominant gedrag van de menigte…daaraan voorbij, luisteren naar de fluistering van iets diepers.

Dat vraagt onthechting, niet meteen reageren, niet met iedere rijdende trein mee, maar even blijven dralen op het perron. Afstemmen op een andere frequentie, om je eigen muziek te horen. Ook al is het een vaag geruis in de verte, als je erbij blijft, met aandacht, kan het een zee worden. De muziek van je wezen.

Ik wens je hele fijne feestdagen, met hopelijk weinig tumult en veel mooie muziek.

Dit vind ik zelf erg mooi: Lux Aeterna 

Een eerlijk soort schoonheid

‘Lezen is vertrouwd raken met tijdperken, landen, denkwerelden en emoties die je anders niet, of niet zó zou hebben gekend, en die het eigen denken scherpen. Het allermooiste is het als je mond openvalt van verbazing en bewondering, omdat je niet wist dat iets zo raak kon worden geformuleerd.’
-Ger Leppers, recensent Trouw-

Dit citaat las ik aan het eind van mijn vakantie en ik dacht ‘ja, zo ervaar ik dat precies.’ Lezen als een manier van vertrouwd raken met denkwerelden en emoties die je anders niet zo zou hebben gekend. Verrast worden, op een ander been gezet, geraakt, het denken gescherpt… dat kan een goed boek doen en daarom hou ik zo van lezen.

‘Ik lees zelf zo’n 70 tot 80 boeken per jaar. Ik lees niet om het vak te bestuderen; ik lees omdat ik graag mag lezen, ’s avonds, achterover geleund in mijn blauwe stoel. Ieder boek dat je ter hand neemt, bevat zijn eigen les of lessen.’
-Stephen King-

Goeie schrijvers lezen veel boeken, viel me op in het boek ‘Het moet pijnlijk blijven’, waarin allerlei leuke interviews staan met verschillende schrijvers.
En opmerkelijk: ze kijken amper televisie. Ook dat snap ik wel. Ik vind het een van de bevrijdingen van met vakantie zijn (tenminste als je een afgelegen plek op zoekt of een ouderwets klein huisje): geen ‘bereik’ hebben, geen tv en geen internet. Op slag verandert de sfeer in huis en de communicatie met elkaar (lees: met onze pubers). De rust die het geeft waardoor er andere gesprekken op gang komen. De tijd strekt zich uit, in plaats van dat je door de stroom van impulsen steeds het gevoel hebt dat je tijd tekort komt.

‘Het verhaal, ofwel het verzinsel dat op betoverende wijze werkelijkheid wordt zodra het goed op papier komt.’
-Renate Dorrestein-

Boeken kunnen je op andere gedachtes brengen, maar het is ook de schoonheid en de verwondering van het verhaal waar je in mee getrokken wordt. Ik kan me daardoor diep verbonden voelen met een schrijver, alsof ik hem of haar heel goed ken. Daarom kan ik ook geen boeken weggooien, dat zou verraad zijn.

‘De mooiste boeken, de ontroerendste muziek, het heeft met een eerlijk soort schoonheid te maken. Ik wil de realiteit verhevigen. Anders kan ik net zo goed in de tram gaan zitten en opschrijven wat ik zie.’
-Mensje van Keulen-

Mooi gezegd, een eerlijk soort schoonheid. Dat heb ik deze zomer ervaren bij het lezen van ‘Pier en Oceaan’, van Oek de Jong. Ik had niks meer van hem gelezen sinds ‘Opwaaiende zomerjurken’ en ‘Cirkels in het gras’. En nu dan dit tweeluik, waardoor ik er op slag een vriend bij heb.
De boeken gaan over Abel Roorda en zijn stugge moeder Dina, die worstelt met haar man en de tijdgeest (jaren ’50-’60) maar vooral volgen we Abel, een Friese jongen die naar Zeeland verhuist en daar zijn puberteit, eerste liefdes en worstelingen doormaakt. Door de stijl van de Jong word je meegetrokken in de eigenaardige geest van deze jongen, maar ook in het specifieke Zeeuwse landschap. De strekdam, de zee, de zandplaat..tot in detail ervaar je de natuur en de personages in dit prachtige trage tweeluik. Ik bleef maar lezen, twee delen lang. Terwijl er weinig spannends gebeurt, blijft het boeien. Rauw, eerlijk en zo mooi geschreven.

Ook werd ik erg geraakt door ‘Hoogteverschillen’ van Julian Barnes.
In dit korte boek vertelt de schrijver openhartig over het verlies van zijn geliefde vrouw, na dertig jaar huwelijk. Heel precies schrijft hij over de pijn en de rouw en over herinneringen en hoe we verhalen maken van onze levens. En dat ook nog eens mooi opgeschreven, verweven met een relaas over luchtballonnen.
‘Je voegt twee mensen samen die nog niet eerder zijn samengevoegd. Dan wordt op enig moment, om de een of andere reden, een van de twee weggenomen. En wat wordt weggenomen is groter dan de som van wat eerst was.’

En nog wel meer moois gelezen, maar deze wilde ik eruit lichten. Wat heb jij gelezen deze zomer? Zaten er boeken bij die je mooi, verheffend, verrassend of van een eerlijk soort schoonheid vond? Dan hoor ik dat graag en vermeld ik ze in de digitale bibliotheek op deze weblog….voor de liefhebbers.

Fijne start met wat je ook gaat doen na de vakantie.