Onlangs kocht ik een Fokke en Sukke scheurkalender. Veel te vroeg, maar ik zag hem toevallig liggen en vorig jaar was ik te laat, dus toch maar laten inpakken. Hun grappen horen inmiddels bij het opstarten van mijn dag. Toen ik ermee naar buiten liep, dacht ik: het is nog maar zo kort geleden dat ik het eerste blaadje afscheurde van 2016 en nu is ie alweer bijna op! Ik voelde ineens het verglijden van de tijd. Het vervulde me met iets weemoedigs. Extra versterkt, moet ik zeggen, doordat onze twee oudste kinderen nu echt uit huis zijn en onze jongste laatst bij het ontbijt ineens zei: ‘Mama, als ik over 7 jaar mijn diploma haal op de middelbare school, zal daar dan wel een opa of oma bij kunnen zijn? Dat weet ik niet lieverd.’ Maar de kans is groot van niet, dacht ik erachteraan.
Ik liep nog een tijd rond met die weemoedigheid en toen kwam er op facebook een boeiend interview voorbij met Dirk de Wachter, (psychiater en schrijver van o.a. Borderline Times), dat eraan raakte. Hij zegt: ‘We zijn bang voor verveling maar vooral van de stilte die dat met zich meebrengt. Die confronteert ons met de tijd, op een andere manier dan drukte doet. Waar de drukte ons de illusie oplevert dat we de tijd voorbij kunnen lopen, als we maar snel genoeg zijn, haakt de stilte ons vast aan het eindige moment.’
In de drukte lopen we aan de tijd voorbij, het is de stilte die ons de eindigheid laat ervaren. Mooi.
Meer dan ooit zat ik de afgelopen tijd ’s ochtends te mijmeren in een stoel voor het raam. Te kijken naar de almaar kaler wordende notenboom, naar de eekhoorn die noten aan ’t verstoppen is in onze tuin voor de winter. Naar het schilderij aan de muur boven de bank dat ik maar mooi blijf vinden… Ik ging niet meteen naar mijn kamer, naar het werk dat daar wachtte. Soms zat ik wel een uur. Ik besef nu dat het komt omdat er een groeiende onvrede in me was over de drukte in mijn leven, de aaneenrijging van activiteiten en het dwingende apèl van inkomend ‘verkeer’. Wat een trekkracht hebben de pingetjes van mobiel en mailbox. Er spreekt een bepaalde urgentie uit ‘lees mij’, ‘reageer op mij’. Door de snelheid waarmee een bericht kan worden verstuurd, wordt er ook een snelle reactie verwacht. Een mail, sms of app twee dagen laten liggen is ondenkbaar. Vaak beseffen we niet dat onze hersenen zeker 20 minuten nodig hebben om, nadat we zijn afgeleid, weer op hetzelfde concentratieniveau te komen als daarvoor.
De onvrede betreft vooral mezelf: waarom laat ik me zo bepalen? Ik hou niet van mezelf als ik zo slaafs wordt. Als ik me laat meevoeren, nog voor ik even heb stilgestaan. Ik word het meest meewarig van het verglijden van de tijd als ik me laat leven. Als ik een ander leven leidt dan het mijne, ook al is het maar een kort moment. Dan glipt het uit mijn handen.
Mijn eigen ritme van leven ligt laag. Bovenaan mijn horoscoop staat met hoofdletters ‘laatbloeier’. Ik hou van dingen langzaam doen, traag en met aandacht. Van dingen laten oprijzen in plaats van bewerkstelligen. Van mijmeren.
Maar het vraagt volle inzet van me om daar te komen, en dat vervolgens af te schermen en te koesteren. De maalstroom is heel sterk, de trekkracht van bezig zijn en daar bestaansrecht aan ontlenen is groot. Dus logisch dat het ook wat vraagt om dat uit te zetten. Continu ‘aanstaan’ is de norm. Maar juist dan glijdt de tijd weg, glijden de dagen van het jaar als gescheurde blaadjes door onze vingers.
Ik kies bewust voor vertragen en voor de stilte. ‘De stilte haakt ons vast aan het eindige moment’, zegt de Wachter. En tegelijk aan het oneindige, wat mij betreft. Ik kan me echt gedragen voelen door de stilte. Opgenomen in iets groters en thuisgebracht bij mezelf.
Min de stilte in uw wezen
min de stilte die bezielt
Zij die alle stilte vrezen
hebben nooit een hart gelezen
hebben nooit geknield.
Guido Gazelle
een zucht van verlichting 