Sinds we aan zee wonen wandelen we veel over het strand. Lange wandelingen, korte wandelingen, even kuieren en weer terug, het maakt niet uit, het verveelt nooit. De zee is iedere dag weer anders, net als de eindeloze luchten en de patronen in het zand. Ik kan er uren naar kijken, steeds weer. Mijn favoriete tijdstip is zondagochtend bij het krieken van de dag, als er bijna niemand is, een enkele wandelaar met hond in de verte. De uitgestrektheid, zo fijn. Het wandelen laadt me op, maar het spoelt me ook schoon, na een dag werken bijvoorbeeld.
In het weekend spreken we af dat we niet over werk praten, als we langs de zee lopen. En dat is best een ding, als je zo met hart en ziel verbonden bent aan je werk. Er is altijd wel iets wat me beroert en wat ik dan graag deel of bespreek. Liever niet dus, want voor je het weet leidt het een tot het ander en ben je toch weer aan het werk.
En soms spreken we af om te wandelen in stilte. Dat vind ik ook opmerkelijk fijn en bij vlagen heel efficiënt; als ik vol ben van iets of verwikkelt in een conflict of simpelweg verdrietig of gefrustreerd. Wat het ook is, alle onrust in mij zakt al wandelend in de stilte naar beneden. En zaken waar ik me aan kan hechten, die versterkt worden als ik er woorden aan geef, verliezen in de stilte een bepaalde urgentie of betekenis. Er komt ruimte. Perspectief verandert, zonder een woord.
Cuong Lu, een boeddhistische leraar en schrijver, zegt hier iets moois over in een interview in dagblad Trouw. Hij heeft meditatielessen gegeven aan gedetineerden in vier Nederlandse gevangenissen. ‘In ieder mens schuilt een stilteling. In iedere gevangene schuilt een boeddha. Als ik in deze samenleving om me heen kijk, denk ik: iedereen wil winnen, iedereen wil dat het in relaties gaat zoals hij of zij dat wil. Je kunt wel in vrede geloven, maar innerlijk blijft de mens altijd een oorlogsveld.’
Samenwerken, samenleven, samen een huishouding runnen of een team, vrijwilligerswerk doen, een elftal begeleiden, een klus klaren.. dat ‘samen’ kan fijn zijn maar ook heel ingewikkeld. Voor je het weet is er een conflict, voelen mensen zich niet begrepen, niet gehoord, wordt er olie op het vuur gegooid en zijn de rapen gaar.
Woede, onbegrip, veroordeling, machtsstrijd, het kan heel nabij zijn, in huis, op je werk, met de buren (daar zijn zoveel conflicten dat je er een programma met een tv-rechter mee kunt vullen). Maar ook verder weg, in de politiek, het land, in de wereld; zoveel machtsstrijd en oorlogen.
‘Ik zat gewoon naast de gedetineerden met mijn ogen dicht. Ik gaf de vrede in mezelf aan hen’, aldus Cuong Lu. ‘In de stiltes viel de scheiding tussen mij en hen weg. De meditatielessen hielpen de gevangen om zichzelf zonder oordeel te zien, en daardoor konden ze soms voor het eerst hun eigen fouten inzien.’
Mooi. In de stilte kun je de ruimte ervaren onder de emoties, pijn, onmacht. Er klapt iets open waardoor je blikveld verruimt. En misschien nog wel belangrijker: je krijgt contact met een diepere grond waarin je samen kunt komen, zoals de wortels van twee planten die naast elkaar staan in dezelfde aarde. Boven de grond voor het oog twee totaal verschillende planten, ondergronds verbonden. De scheiding valt weg. Een logische reactie op onmacht en pijn is je terugtrekken, je afscheiden, en dat is nou net wat het lijden vergroot. Apart blijven, willen winnen.
Cuong Lu: ‘Als je gelooft dat vrede mogelijk is, zijn we allemaal vrienden.’
In ieder van ons zit een groter of kleiner oorlogsveld. En er zijn zoveel wegen en manieren om daarmee om te gaan. De stilte is een mooi antwoord. Niet afreageren of voeden maar er laten zijn. Zonder oordeel bezien, in stilte. Contact maken met het ruimte veld eronder, waar het onderscheid wegvalt. Waar we vrienden zijn.
Marthe van der Noordaa
een zucht van verlichting 